Tìm hiểu thị trường phái sinh là gì để biết cách đầu tư

Thị trường phái sinh là gì? Bài viết giúp bạn hiểu rõ về khái niệm, các loại sản phẩm phái sinh, đặc điểm, lợi ích và rủi ro khi tham gia thị trường tài chính hấp dẫn này.

1. Thị trường phái sinh là gì?

Thị trường phái sinh là nơi diễn ra hoạt động giao dịch các công cụ tài chính phái sinh, mà giá trị của chúng phụ thuộc vào một tài sản cơ sở. Tài sản cơ sở có thể là cổ phiếu, trái phiếu, chỉ số chứng khoán, hàng hóa, tiền tệ hoặc lãi suất. Các giao dịch phái sinh không liên quan trực tiếp đến việc sở hữu tài sản, mà là sự đặt cược vào việc giá trị của tài sản đó sẽ tăng hoặc giảm trong tương lai.

Ví dụ, thay vì mua cổ phiếu của một công ty, bạn có thể mua một hợp đồng tương lai phái sinh dựa trên cổ phiếu đó để kiếm lợi nhuận từ biến động giá. Đây là một hình thức đầu tư mang tính linh hoạt cao và thường được sử dụng bởi các nhà đầu tư chuyên nghiệp. Nếu bạn đang băn khoăn có 100 triệu nên đầu tư gì, thì thị trường phái sinh có thể là một lựa chọn đáng cân nhắc với khả năng sinh lời nhanh, đi kèm với tính đòn bẩy cao – tuy nhiên cũng đòi hỏi sự hiểu biết và quản trị rủi ro tốt

2. Đặc điểm của thị trường phái sinh

• Tính đòn bẩy cao: Một trong những điểm hấp dẫn nhất của thị trường phái sinh là nhà đầu tư không cần bỏ ra toàn bộ giá trị giao dịch mà chỉ cần ký quỹ một phần nhỏ. Điều này giúp tăng khả năng sinh lời, nhưng đồng thời cũng làm tăng rủi ro nếu thị trường đi ngược hướng dự đoán.
• Tính hai chiều: Khác với thị trường chứng khoán cơ sở – chỉ kiếm lời khi giá tăng, thị trường phái sinh cho phép bạn kiếm tiền cả khi giá tài sản tăng hoặc giảm. Bạn có thể mở vị thế mua (long) nếu kỳ vọng giá tăng, hoặc vị thế bán (short) nếu kỳ vọng giá giảm.
• Công cụ phòng ngừa rủi ro hiệu quả: Nhiều doanh nghiệp sử dụng sản phẩm phái sinh để bảo vệ mình khỏi rủi ro biến động giá cả nguyên liệu đầu vào, tỷ giá hoặc lãi suất.
• Tính thanh khoản cao (với sản phẩm phổ biến): Các sản phẩm phái sinh như hợp đồng tương lai VN30 tại Việt Nam có khối lượng giao dịch rất lớn mỗi ngày, giúp nhà đầu tư dễ dàng mua vào và bán ra, không lo bị “kẹt” vốn.

3. Các loại sản phẩm phái sinh phổ biến

Hợp đồng tương lai (Futures)

Là cam kết giữa hai bên về việc mua hoặc bán một tài sản ở một mức giá xác định tại một thời điểm trong tương lai. Hợp đồng tương lai được tiêu chuẩn hóa và giao dịch công khai trên sàn. Ở Việt Nam, sản phẩm phái sinh phổ biến nhất là hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

Hợp đồng kỳ hạn (Forwards)

Giống với hợp đồng tương lai, nhưng được thực hiện trên cơ sở thỏa thuận riêng giữa hai bên, không qua sàn giao dịch, nên ít được công khai và không có tính thanh khoản cao như hợp đồng tương lai. Tuy nhiên, nếu bạn đang tìm hiểu vốn 200 triệu nên kinh doanh gì, thì việc tham khảo các loại hợp đồng kỳ hạn trong thị trường tài chính hoặc ứng dụng chúng trong giao dịch hàng hóa, ngoại hối cũng là một hướng đi tiềm năng, đặc biệt khi bạn muốn kiểm soát rủi ro và tối ưu hóa dòng tiền đầu tư

Hợp đồng quyền chọn (Options)

Người mua có quyền (nhưng không bắt buộc) mua hoặc bán tài sản ở mức giá xác định trong thời gian nhất định. Phí quyền chọn thường được trả trước, và rủi ro của người mua quyền chọn chỉ giới hạn ở khoản phí này.

Hợp đồng hoán đổi (Swaps)

Được sử dụng để trao đổi dòng tiền giữa hai bên, thường trong các giao dịch tài chính phức tạp như hoán đổi lãi suất, tỷ giá. Đây là công cụ được sử dụng phổ biến trong ngân hàng và doanh nghiệp lớn để quản trị rủi ro tài chính.

4. Lợi ích khi tham gia thị trường phái sinh là gì?

• Tối ưu hóa lợi nhuận: Với tính đòn bẩy cao, nhà đầu tư chỉ cần bỏ ra một phần vốn nhỏ nhưng có thể kiếm được lợi nhuận tương đương với việc đầu tư số vốn lớn hơn nhiều lần. Nếu dự đoán đúng xu hướng thị trường, đây là cách giúp tăng thu nhập nhanh chóng.
• Phòng ngừa rủi ro hiệu quả: Các doanh nghiệp sản xuất, xuất nhập khẩu hoặc ngân hàng thường xuyên sử dụng công cụ phái sinh để khóa giá đầu vào hoặc tỷ giá ngoại tệ nhằm tránh rủi ro biến động lớn ảnh hưởng đến lợi nhuận.
• Hỗ trợ đầu tư ngắn hạn và đa dạng hóa danh mục: Thị trường phái sinh rất thích hợp cho những nhà đầu tư thích “lướt sóng” nhờ biến động giá lớn và giao dịch liên tục. Ngoài ra, phái sinh còn giúp đa dạng hóa danh mục đầu tư, phân bổ rủi ro hiệu quả hơn.

5. Rủi ro khi đầu tư vào thị trường phái sinh là gì?

• Rủi ro đòn bẩy: Dù đòn bẩy giúp tăng lợi nhuận, nhưng cũng tăng mức độ thua lỗ nếu bạn sai hướng thị trường. Việc sử dụng đòn bẩy cao mà không có kế hoạch quản lý rủi ro có thể dẫn đến cháy tài khoản.
• Rủi ro biến động mạnh: Giá trị hợp đồng phái sinh có thể thay đổi rất nhanh chỉ trong vài phút. Điều này đòi hỏi nhà đầu tư phải theo dõi thị trường liên tục và có khả năng ra quyết định kịp thời.
• Yêu cầu kiến thức và kinh nghiệm: Thị trường phái sinh không dành cho người mới chưa có kiến thức. Nếu không hiểu rõ cách vận hành và kiểm soát rủi ro, nhà đầu tư dễ rơi vào tình trạng thua lỗ liên tiếp. Dù có nhiều câu chuyện thành công làm giàu từ hai bàn tay trắng trong lĩnh vực này, nhưng đó đều là những trường hợp có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, học hỏi nghiêm túc và trải qua quá trình đầu tư thực chiến đầy kỷ luật.

Hy vọng rằng với các thông tin mà chúng tôi chia sẻ trên đây thì bạn đoc đã hiểu được thị trường phái sinh là gì rồi nhé.

Xem thêm: Kinh doanh quốc tế là gì? Những điều cần biết về ngành này

Xem thêm: Thị trường otc là gì và lưu ý khi tham gia giao dịch OTC